Corona virus salgını: COVID19#
Aralık 2019’da Çin’in Wuhan eyaletinde başlayan Corona virüs enfeksiyonu; Şubat 2020’de Dünya sağlık örgütü tarafında Covid-19 olarak adlandırılmıştır. Beta Corona virüs ailesinden olan bu virüs hayvandan insana geçebildiği gibi insandan insana da geçebilmektedir.
Çin’de bulunan Huanan Deniz Ürünleri pazarından hayvandan insana ilk geçişin olduğu düşünülmektedir. Bu markette satılan bazı hayvansal ürünlerinden alınan örneklerde hastalık etkeni olan virüse rastlanmıştır. Covid-19 virüsü yarasa ve henüz kaynağı tam tespit edilememiş bir canlıdan kaynak alan kimerik bir virüsdür. Bu nedenle yarasadan insana geçebileceği düşünülmektedir.
Hastalığın bulaşıcılık riski yüksektir ve son yapılan araştırmalara göre ölüm oranı %3.8 olarak verilmektedir. Erkeklerde ölüm oranı kadınlara kıyasla 3.25 kat daha fazladır. Ölenlerin ortalama yaşı 75 civarındadır. İlk bulgu vermekle ölüm arasında geçen ortalama süre 14 gündür. Yetmiş yaşından gençlerde bu süre 20 güne uzayabilirken ; 70 yaş üzeri hastalar şikayetlerinin başlangıcından itibaren 10 gün içinde hayatlarını kaybedebilmektedir. Bu durum yaşlılarda hastalığın daha hızlı ve ağır seyrettiğini göstermektedir. İnsandan insana geçiş oranı %2.2 olarak bildirilmiştir.
Risk grupları kimlerdir?
Risk altındaki insan grubunu hipertansiyon, şeker hastalığı, kalp ve damar hastalıklarına sahip olanlar şeklinde bildirmişlerdir.
Covid-19 virüsünün insan vücudunda bağlanma yeri akciğerlerdir. Akciğer hücrelerimizdeki ACE2 isimli algaça bağlanmaktadır. Erkeklerin akciğer hücrelerinde bu algaçtan kadınlara göre daha fazla bulunmaktadır. Ayrıca Asya ırkında bu algaç, beyaz ırk ve siyah ırk mensuplarına göre daha yüksek oranda bulunduğundan; bu nedenle Asyalı erkekler bu virüs ile enfeksiyona daha yatkınlardır.
2002 yılının Kasım ayında Çin’in Guandong bölgesinden başlayarak yayılan SARS enfeksiyonu etkeni de bir Corona virüsdür. Ancak şu anki salgına neden olan Covid-19 un akciğerdeki algaca bağlanma kabiliyeti 10 ila 20 kat daha fazladır. Bu da bize yakalanma riskinin yüksekliğini işaret etmektedir.
Hastalığın bulguları nelerdir?
Hastaların %98’inde ateş var iken bunların %78’inde ateş 38 C derecenin üzerindedir. Öksürük hastalarin 2/3 ünde mevcuttur. Kas ağrısı ve halsizlik ve nefes darlığı da bulgulara eşlik edebilmektedir. Daha az bir kısım hastada kanlı balgam, ishal ve başağrısı görülür. Hastalardaki ölüm sebebi akciğerlerdeki ciddi hasar ve çoklu organ yetmezliğidir.
Laboratuar bulgusu olarak kan sayımında beyaz kan hücreleri ve lenfositlerde azalma saptanır. Bağışıklık sisteminin orkestra şefi olan T hücrelerinde programlı bir ölüme yol açarak bu konuda zafiyete yol açar. Az bir grup hastada ise karaciğer testlerinde bozulma saptanmıştır. Hastaların %12 sinde kalp kası iltihabı (myokardit) bulunmuştur. Akciğer tomografilerinde buzlu cam görünümü mevcuttur.
Daha önce görülen Corona virüs enfeksiyonları ile ölüm oranının karşılaştırılması:
SARS ölüm oranı: %9.6 2002-2003 :Yaklaşık 8000 vaka-800 ölüm
Covid-19 ölüm oranı: %3.8 2019-2020
Covid-19 enfeksiyonundan iyileşme sonrasında pulmoner fibrozis (akciğer dokusunda sertleşme) gelişen hastalar olmuştur.
Virüsü nasıl çevremizden uzaklaştırabiliriz?
Ultraviole ışını ve ısıya duyarlıdır. Ayrıca%75 etil alkol, klorin içeren dezenfektanlarla inaktive edilebilir.
Covid- 19’un yayılma hızı ne kadardır?
Her yedi günde bir vaka sayısının mevcut olanın 2 katına çıktığı tahmin edilmektedir. Hasta bir kişinin etrafındaki ortalama 2.2 kişiye hastalığı bulaştırdığı hesaplanmıştır.
Çinde Covid-19’a yakalanan hastaların seyri şöyle gelişmiştir:
%81 olasılıkla hafif hastalık tablosu
%14 vakada solunum sıkıntısı
%5 Kritik durum, çoklu organ yetmezliği, şok tablosu
Tedavi
Henüz ne yazık ki etkin bir tedavisi ve aşısı yoktur. Ancak bu konuda umut verici çalışmalar devam etmektedir. Tedavide tartışılan ilaçlardan biri olan klorokin grubu ilaçlar, Çin’de Covid-19 enfeksiyonu geçiren yaklaşık 100 hasta üzerinde denenmiş ve sonuçları olumlu bildirilse de hastalığın hangi evresinde olan hastalara verildiği net olmadığından kuşkulu yaklaşılmaktadır.
Korunma:
- El temizliği: Sık sık elleri sabunla yıkamak, eğer su ve sabuna ulaşamıyacak durumda isek eldezenfektanları ya da alkol içeren sıvılarla elleri silmek,
- Solunum yolu enfeksiyon bulguları gösteren kişilerden uzak durmak,
- Yaşı 60 ‘ın üzerinde olanlar kalabalık ortamlara girmemeli,
- Uyku düzenine ve dengeli beslenmeye dikkat edilmelidir.